Polonya’ya İhracat İşlemleri ve Potansiyel Pazar
Polonya İthalatında Süreçler ve Gereklilikler
Avrupa Birliği’nin (AB) Doğu bloğundaki en büyük ekonomi ve AB genelinde altıncı büyük ekonomi olan Polonya, stratejik jeopolitik konumuyla dikkat çekmektedir. Doğu Avrupa’ya açılan bir köprü niteliği taşıyan Polonya, güçlü iç pazara, düşük maliyetli çalışanlara ve dış ticarete uygun iş ortamına sahiptir. Ülke, 2008 küresel krizinden etkilenmeyerek istikrarlı büyüyen nadir Avrupa ülkelerinden biri olmuştur.
Polonya’nın 2023 yılında Gayrisafi Yurt İçi Hasıla (GSYH) büyüklüğü 811,7 milyar dolar olarak kaydedilmiştir ve ülke, 38,7 milyonluk nüfusuyla AB’nin en kalabalık beşinci ülkesi konumundadır. Polonya’nın ihracatı, toplamda 354,6 milyar dolar; ithalatı ise 341,4 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. En büyük ticari partneri Almanya olmakla birlikte, Çin, ABD ve Birleşik Krallık ile de yoğun ticaret ilişkileri bulunmaktadır.
2023 yılında Türkiye ile Polonya arasındaki ikili ticaret hacmi 11 milyar doları bulmuştur. Türkiye, Polonya’ya 5,9 milyar dolarlık ihracat gerçekleştirirken, Polonya’dan 5 milyar dolarlık ithalat yapmıştır. Bu ticaret hacmi, iki ülkenin ekonomik işbirliği potansiyelinin artışına işarettir.
Ülkedeki Yetkili Kurum ve Kuruluşlar ile İletişim Bilgileri
Polonya’da ıthalat ve ihracatı düzenleyen başlıca kurumlar: Polonya Gümrük İdaresi ve Ticaret Bakanlığı’dır. Ayrıca, sektörel bazda özel yetkilendirilmiş kurumlar, kalite denetimleri ve sertifikasyon süreçlerini yürütmektedir. Bu kurumlarla etkili iletişim kurmak, potansiyel gecikmeleri önlemek için kritik önem taşır.
Polonya ile gerçekleştirilen ithalat ve ihracat işlemlerinde, çeşitli yetkili kurum ve kuruluşlar süreçlerin düzenlenmesi ve denetlenmesinde rol oynamaktadır. İşte bu kurumlar ve iletişim bilgileri:
1. Polonya Standardizasyon Komitesi (PKN)
Polonya’da ulusal standardizasyon faaliyetlerini yürüten ve standartların belirlenmesinden sorumlu olan kurumdur.
- Web Sitesi: https://www.pkn.pl/en/about-pkn
2. Polonya Test ve Sertifikasyon Merkezi (PCBC)
Ürünlerin test edilmesi ve sertifikalandırılmasında yetkili olan bu merkez, AB tarafından onaylanmış bir kuruluştur.
- Web Sitesi: https://cbc.org.pl/en/
3. Polonya Devlet Bitki Sağlığı ve Tohum Müfettişliği
Bitki koruma ürünleri ve tohumların denetiminden sorumlu olan bu kurum, ithalat ve ihracat süreçlerinde önemli bir rol oynar.
- Web Sitesi: https://piorin.gov.pl/
4. Polonya Cumhuriyeti Müslüman Dini Birliği
Helal sertifikasyonu konusunda yetkili olan bu birlik, özellikle İslami şartlara uygun ürünlerin sertifikalandırılmasını sağlar.
- Web Sitesi: https://mzr.pl/
5. Polonya Helal Enstitüsü
Helal sertifikasyonu ve ilgili hizmetler sunan bir diğer yetkili kurumdur.
- Web Sitesi: https://institutehalal.com/en/
Ülkeye İhracatta Zorunlu Belgeler
Polonya’ya ihracat yaparken, sevkiyatın doğruluğunu ve uygunluğunu kanıtlayan belgeler şu şekilde özetlenebilir:
- COMMENCIAL INVOICE (Ticari Fatura)
- PACKING LIST (Paketleme Listesi)
- Menşe şahadetnamesi
- A.TR Belgesi
Bu belgelerin eksiksiz ve doğru bir şekilde hazırlanması, ithalatçı firma ve Polonya makamları tarafından kabul edilmesi açısından önemlidir.
Ülkede Ürünlerin Güvenliğinin Tespiti Amacıyla Kullanılan Sistemler ve Sorumlu Kuruluşlar
Polonya, Avrupa Birliği’nin ortak standartlarına uygun olarak güvenlik ve kalite kontrolleri yapmaktadır. Teknik ürünlerde CE belgesi zorunluluğu bulunurken, gıda ve tarım ürünlerinde ise sertifikasyonlar gerekmektedir. Bu sistemlerin etkin işleyişini sağlayan kurumlar arasında Polonya Standartları Enstitüsü ve Veterinerlik Hizmetleri yer almaktadır.
1. RAPEX (Rapid Alert System for Non-Food Products)
Sistem: Avrupa Birliği’nin tehlikeli ve güvensiz ürünler için oluşturduğu hızlı uyarı sistemi. Polonya, bu sistem aracılığıyla güvensiz ürünleri tespit eder ve kamuoyunu bilgilendirir.
- Sorumlu Kuruluş: Polonya Tüketici ve Rekabeti Koruma Ofisi (UOKiK – Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów)
- Web Sitesi: https://www.uokik.gov.pl
2. CE İşareti ve Ürün Uygunluk Kontrolü
Sistem: AB genelinde geçerli olan CE işareti, ürünlerin belirlenen sağlık, güvenlik ve çevre standartlarına uygun olduğunu gösterir. Polonya’da CE işareti kontrolü bu kapsamda yapılır.
- Sorumlu Kuruluş: Polonya Standardizasyon Komitesi (PKN – Polski Komitet Normalizacyjny)
- Web Sitesi: https://www.pkn.pl
3. Gıda Güvenliği Sistemi
Sistem: Polonya’da gıda ürünlerinin güvenliği ve uygunluğunun denetimi, Avrupa Gıda Güvenliği Otoritesi (EFSA) ile iş birliği içinde yürütülür.
- Sorumlu Kuruluş: Polonya Devlet Hijyen Enstitüsü (PZH – Państwowy Zakład Higieny)
- Web Sitesi: https://www.pzh.gov.pl
4. Kimyasal Güvenlik ve REACH Tüzüğü
Sistem: Polonya’da kimyasal maddelerin güvenliği, Avrupa Birliği’nin REACH (Kimyasalların Kaydı, Değerlendirilmesi, İzni ve Kısıtlanması) tüzüğü çerçevesinde değerlendirilir.
- Sorumlu Kuruluş: Polonya Çevre Koruma Genel Müdürlüğü (GIOŚ – Główny Inspektorat Ochrony Środowiska)
- Web Sitesi: https://www.gios.gov.pl
5. Elektrikli ve Elektronik Cihaz Güvenliği
Sistem: Elektrikli ve elektronik cihazların güvenliği, Elektromanyetik Uyumluluk (EMC) standartları ve AB Direktifleri doğrultusunda kontrol edilir.
- Sorumlu Kuruluş: Polonya Elektriksel Ürün Test Merkezi (PCBC – Polski Centrum Badania Certyfikacji)
- Web Sitesi: https://www.pcbc.gov.pl
6. Oyuncak Güvenliği ve Çocuk Ürünleri Denetimi
Sistem: Çocuk ürünleri ve oyuncakların güvenliği AB standartları doğrultusunda değerlendirilir.
- Sorumlu Kuruluş: Polonya Ticaret Müfettişliği (Inspekcja Handlowa)
- Web Sitesi: https://www.ih.gov.pl
Sevk Öncesi İnceleme
Sevk öncesi inceleme, ihracatçı ve ithalatçı firma arasında tedarik zinciri güvenliğini sağlamak amacıyla uygulanan bir prosedürdür. Polonya’ya sevk edilen ürünlerin, sözleşme şartlarına ve teknik spesifikasyonlara uygun olup olmadığını kontrol etmek için bu sistem kullanılır.
İthalat Denetimi
Polonya’ya giren ürünler, gümrük kapılarında ayrıntılı denetimlere tabi tutulur. Bu denetimlerde hem teknik belgeler hem de ürünün fiziksel özellikleri incelenir. Uyumsuzluk durumlarında sevkiyatlar durdurulabilir veya geri gönderilebilir.
Sektörler
Polonya’nın ithalat ve ihracat dengesinde öne çıkan başlıca sektörler: makine ve mekanik parçalar, elektrik-elektronik, otomotiv, demir-çelik ve metal, ilaç ve kimya, plastik ve kauçuk, tarım ve hayvancılık ile işlenmiş tarım ürünleridir.
Sektörel Bazda Öne Çıkan Ürünler ve GTIP Kodları;
| Polanya GTİP Bazında En Çok İthal Edilen Ürünler | |
| Sektörler | GTİP |
| İlaç ve Kimya | 4804.31 |
| 4811.49 | |
| 4806.30 | |
| 4401.11 | |
| Tarım ve Hayvancılık | 0711.40 |
| 0303.34 | |
| 0203.21 | |
| 0203.12 | |
| Demir Çelik Metal | 7220.20 |
| 8002.00 | |
| 7219.35 | |
| 7410.21 | |
| Tekstil | 5901.90 |
| 5510.52 | |
| 5407.51 | |
| 5509.69 | |
| Makine | 8429.59 |
| 8436.10 | |
| 8421.31 | |
| 8460.12 | |
| Elektrik ve Elektronik | 8511.80 |
| 8504.33 | |
| 8535.10 | |
| 8511.90 | |
| Hazır Giyim | 6107.22 |
| 6207.29 | |
| 6115.22 | |
| 6107.21 | |
| Plastik ve Kauçuk | 4010.35 |
| 4011.70 | |
| 4011.80 | |
| 4010.39 | |
| Ağaç ve Orman Ürünleri | 4804.31 |
| 4811.49 | |
| 4806.30 | |
| 4403.41 | |
| İşlenmiş Tarın Ürünleri | 2403.91 |
| 1501.20 | |
| 2306.60 | |
| 1501.10 | |
Sektörel Fırsatlar
Polonya, büyük ölçekte üretim kapasitesine sahip olmakla birlikte, motorlu taşıtlar, mobilya, makine ve mekanik parçalar, plastik ürünleri, rafine petrol ürünleri ve yiyecekler gibi alanlarda önemli bir pazar sunmaktadır. Ülkede makine ve mekanik parçalar sektörü yıllık ortalama %11 büyürek en fazla gelişen alanlardan biridir. Elektrikli cihazlar sektörü ise yıllık ortalama %16 büyümeyle dikkat çekmektedir.
Türkiye’nin Polonya’ya en fazla ihracat yaptığı otomotiv, makine ve mekanik parçalar, elektrikli cihazlar, alüminyum, plastik ve giyim sektörleri, iki ülke arasındaki ticaret potansiyelinin büyük olduğunu göstermektedir. Son 5 yılda Polonya’ya giyim ihracatı yıllık ortalama %32 büyümüş, Polonya’nın bu sektördeki ithalatı ise %5 büyüyerek talebin sabitlendiğini ortaya koymuştur.
Polonya’dan en fazla ithalat yaptığımız makine ve mekanik parçalar, otomotiv, elektrikli cihazlar, demir-çelik, kâğıt ve kauçuk, et ve et ürünleri gibi alanlarda, iki taraflı ticaret potansiyelinin geliştirilmesi mümkün görülmektedir.
Zorunlu Belgeler ve Düzenleyen Kurumlar
Polonya’da mal ve hizmet ticareti genellikle serbest olsa da, stratejik ürünlerin ithalatında bazı istisnalar bulunmaktadır. Askeri ürünler, radyoaktif elementler, silahlar, ulaştırma ekipmanları ve kimyasal maddeler gibi ürünler, özel lisans veya izinlere tabi olabilir. Bu tür izinler genellikle Kalkınma Bakanlığı tarafından düzenlenmekte olup, aynı zamanda ithalat kontenjanlarının yönetimi de bu kurumun sorumluluğundadır.
Bazı ürün kategorilerinde ise diğer bakanlıkların yetki alanı bulunmaktadır. Örneğin:
- Tütün ürünleri: Tarım Bakanlığı,
- Ulaştırma ekipmanları ve izinleri: Ulaştırma Bakanlığı,
- Doğal kaynaklar ve çevresel ürünler: Çevrenin Korunması Bakanlığı tarafından denetlenmektedir.
Denetim Süreci ve Gerekli Belgeler
Birçok durumda ithal edilecek ürünler, ithalat izni verilmeden önce teknik kurumlar tarafından denetime tabi tutulmaktadır. Bu süreç, ihracatçı ve ithalatçılar için ek maliyet ve zaman kaybına neden olabilmektedir. Dolayısıyla, Polonya makamlarının gerekliliklerini eksiksiz bir şekilde yerine getirmek, hem süreçlerin hızlanması hem de ek masraflardan kaçınılması açısından büyük önem taşır.
İthalat süreci şu şekilde işlemektedir:
- Başvuru ve Belgeler: İthal edilecek ürüne ilişkin belgeler eksiksiz şekilde ilgili makamlara sunulur.
- Denetim Süreci: Ürün, yetkili teknik ve denetim kurumlarının incelemesinden geçer.
- Karar: İlgili denetim kuruluşu, ithalat izin talebi hakkında olumlu ya da olumsuz görüşünü Polonya’daki ilgili Bakanlığa bildirir.
Bazı ürünler, ithalat izni alınmış olsa bile özel kayıtlara tabi tutulabilir. Özellikle tüketicilerin sağlığını etkileyebilecek ürünler bu kapsama girmektedir. Tehlikeli maddeler söz konusu olduğunda ise ithalatçının, ithalat ayrıcalığı talebinden önce, kullanım izni alması zorunludur.
Gümrük İşlemleri için Zorunlu Belgeler
Polonya’ya yapılacak ithalatlarda gümrük beyannamesi ile birlikte aşağıdaki belgelerin ibraz edilmesi gerekmektedir:
- Fatura,
- Menşe Şahadetnamesi,
- Bitki Sağlığı Sertifikası (gerekli durumlarda),
- A.TR veya EUR.1 Dolaşım Belgeleri.
Bu belgelerin eksiksiz hazırlanması, hem denetim sürecinin sorunsuz tamamlanmasını sağlar hem de ithalat işlemlerinin hızlanmasına yardımcı olur.
